در دنیای ساخت‌وساز، به ویژه هنگام انتخاب پوشش برای سقف سوله، ویلا، سردر و یا حتی ساخت درب‌های کارگاهی و حصارکشی، نام دو محصول به طور مداوم به گوش می‌رسد: ورق ذوزنقه‌ای و ورق سینوسی (کرکره‌ای). هرچند هر دو از ورق‌های فولادی گالوانیزه یا رنگی تولید می‌شوند و کاربردهای مشابهی دارند، اما تفاوت‌های کلیدی در ظاهر، مشخصات فنی و عملکرد، آن‌ها را برای مصارف متفاوتی ایده‌آل می‌سازد. درک این تفاوت‌ها برای یک انتخاب صحیح و برآورد هزینه ساخت دقیق، امری حیاتی است.
به طور خلاصه، تفاوت اصلی بین این دو ورق در شکل پروفایل آن‌هاست: ورق ذوزنقه‌ای دارای خم‌های زاویه‌دار و تیز (شبیه به ذوزنقه) است که مقاومت خمشی بالاتری ایجاد می‌کند، در حالی که ورق سینوسی دارای موج‌های نرم و دایره‌ای (شبیه به موج سینوسی) است و برای آب‌بندی در سقف‌های با شیب ملایم عملکرد بهتری دارد.
۱. تفاوت در شکل ظاهری و پروفایل (Geometry)
بارزترین تفاوت بین این دو محصول، شکل هندسی مقطع عرضی آن‌هاست:
- ورق ذوزنقه‌ای (Trapezoidal Sheet): همانطور که از نامش پیداست، دارای خم‌ها و برجستگی‌های با زوایای تیز و شکسته است که پروفایلی شبیه به شکل هندسی ذوزنقه ایجاد می‌کند. این طرح مدرن‌تر و صنعتی‌تر به نظر می‌رسد و اغلب برای پوشش دیوارها، نمای ساختمان و ساخت ورق ذوزنقه درب برای سوله‌ها و کارگاه‌ها استفاده می‌شود.
- ورق سینوسی (Corrugated/Sinusoidal Sheet): این ورق که با نام “کرکره‌ای” نیز شناخته می‌شود، قدیمی‌ترین و رایج‌ترین فرم ورق‌های شیروانی است. پروفایل آن از موج‌های نرم، پیوسته و قوسی شکل (سینوسی) تشکیل شده است. این ظاهر کلاسیک، آن را به گزینه‌ای نوستالژیک و محبوب برای سقف ویلاها در شمال کشور و خانه‌های روستایی تبدیل کرده است.
۲. تفاوت در مشخصات فنی و مکانیکی
شکل پروفایل، مستقیماً بر خواص مکانیکی ورق تأثیر می‌گذارد:
- مقاومت و استحکام: به دلیل وجود زوایای تیز و گام‌های (فاصله بین برجستگی‌ها) مشخص، ورق ذوزنقه‌ای معمولاً مقاومت خمشی و بارپذیری بالاتری نسبت به ورق سینوسی با ضخامت یکسان دارد. این ویژگی آن را برای دهانه‌های بزرگ‌تر و مناطقی که بار برف سنگین است، به گزینه بهتری تبدیل می‌کند.
- آب‌بندی (Sealing): موج‌های نرم و گرد ورق سینوسی، همپوشانی (Overlap) بهتری را بین دو ورق مجاور ایجاد می‌کنند. این امر باعث می‌شود آب باران راحت‌تر و با ریسک نشت کمتری از روی سطح به پایین هدایت شود. به همین دلیل، در سقف‌های با شیب کم، استفاده از ورق سینوسی ارجحیت دارد.
- عرض مفید پوشش: هر دو ورق پس از فرآیند فرمینگ، بخشی از عرض اولیه خود را از دست می‌دهند. اما به طور کلی، ورق‌های ذوزنقه‌ای به دلیل طراحی پروفایل، معمولاً عرض پوشش مفید بیشتری نسبت به ورق‌های سینوسی تولید شده از رول با عرض یکسان دارند. این نکته در محاسبه تعداد ورق مورد نیاز و هزینه تمام شده پروژه اهمیت زیادی دارد.
۳. تفاوت در کاربرد
با توجه به ویژگی‌های ذکر شده، کاربرد این دو ورق نیز متفاوت است:
کاربردهای رایج ورق ذوزنقه‌ای:
پوشش سقف و دیوار سوله‌های صنعتی در تهران، اصفهان و سایر شهرهای صنعتی.
برای حصارکشی دور پروژه‌های ساختمانی.
ساخت درب‌های سبک کارگاهی و انبار.
استفاده به عنوان ساندویچ پانل سقفی و دیواری.
پوشش سقف‌های شیروانی با طراحی مدرن.
کاربردهای رایج ورق سینوسی:
پوشش سقف شیروانی ویلاها و خانه‌ها (به خصوص در مناطق پرباران مانند رشت).
ساخت سایبان و پارکینگ.
استفاده در پروژه‌های ساختمانی روستایی و بوم‌گردی.
گاهی برای زیبا سازی حصارها و دیوارها نیز استفاده می‌شود.
از نظر قیمت چطور؟
حالا برسیم به اصل مطلب! از نظر قیمتی، معمولاً تفاوت فاحشی بین این دو محصول وجود ندارد. قیمت روز هر دو ورق در درجه اول به قیمت ورق خام گالوانیزه یا رنگی در بازار آهن شادآباد و قیمت کارخانه بستگی دارد. شما برای استعلام قیمت دقیق باید ضخامت، رنگ و مقدار مورد نیازتان را به یک فروشگاه معتبر یا شرکت بازرگانی آهن اعلام کنید تا یک پیش فاکتور آنلاین برایتان صادر کنند. اما یادتان باشد، چون عرض مفید ورق ذوزنقه‌ای ممکن است بیشتر باشد، شاید در نهایت برای پوشش یک سطح مشخص، به متراژ کمتری از آن نیاز داشته باشید که این موضوع می‌تواند روی قیمت نهایی تاثیر مثبت بگذارد.
یک پیمانکار ساختمانی با تجربه در زمینه ساخت ویلا در کردان و سهیلیه می‌گوید: “ما معمولاً برای سقف اصلی ویلا، به خصوص اگر شیب ملایم باشد، طرح سینوسی را پیشنهاد می‌دهیم چون امتحانش را در آب‌بندی پس داده است. اما برای سردر ورودی، آلاچیق‌های مدرن یا دیواره‌های جانبی که ظاهر اهمیت بیشتری دارد، قطعاً طرح ذوزنقه‌ای را انتخاب می‌کنیم. در نهایت، این یک تصمیم مشترک بین ما و کارفرماست که هم به سلیقه و هم به مشاوره فنی ما بستگی دارد.”
نکات نهایی برای خرید
- انتخاب ضخامت: ضخامت ورق را بر اساس کاربرد و شرایط آب و هوایی منطقه انتخاب کنید. ضخامت‌های پایین‌تر قیمت مناسب تری دارند اما برای همه جا مناسب نیستند.
- همپوشانی: میزان همپوشانی ورق‌ها در هنگام نصب، برای جلوگیری از نفوذ آب اهمییت زیادی دارد. این موضوع باید توسط نصاب رعایت شود.
- کیفیت رنگ و گالوانیزه: اگر ورق رنگی می‌خرید، از کیفیت و ضخامت پوشش رنگ اطمینان حاصل کنید. یه سری ورق ها کیفیت رنگشون پایینه و زود میپره.
در نهایت، انتخاب بین ورق ذوزنقه‌ای و سینوسی بیش از آنکه یک انتخاب فنی پیچیده باشد، به کاربرد، سلیقه و طراحی معماری پروژه شما بستگی دارد. با در نظر گرفتن نکات این مقاله، می‌توانید با آگاهی کامل، بهترین و با کیفیت ترین گزینه را برای پروژه خود انتخاب کنید.
منبع علمی:
- Yu, W. W., & LaBoube, R. A. (2010). Cold-Formed Steel Design. John Wiley & Sons. (این کتاب مرجع، به طور جامع به تحلیل و طراحی سازه‌های فولادی سردنورد شده، از جمله پروفیل‌های مختلف مانند سینوسی و ذوزنقه‌ای، و رفتار مکانیکی آن‌ها تحت بارهای مختلف می‌پردازد.