فلاشینگ گالوانیزه به مرور زمان تغییر رنگ میدهد. این تغییر رنگ معمولاً به صورت پدیدهای به نام “شوره سفید” (White Rust) آغاز میشود که ناشی از واکنش فلز روی (پوشش گالوانیزه) با رطوبت و کربن دیاکسید است. در صورت آسیب دیدن این پوشش، فلز پایه (فولاد) شروع به زنگ زدن کرده و لکههای “زنگار قرمز” ظاهر میشود.
مقدمه: ظاهر اولیه فلاشینگ گالوانیزه و سرنوشت آن بر روی نما
وقتی صحبت از آببندی و زیبایی نما میشود، فلاشینگ یکی از قطعات کلیدی است. فلاشینگ گالوانیزه، با آن ظاهر نقرهای براق و درخشندهاش، یک انتخاب محبوب و اقتصادی برای محافظت از لبههای دیوار، پنجرهها و نقاط اتصال در نماست. اما سوالی که ذهن بسیاری از کارفرمایان و سازندگان را درگیر میکند این است که آیا این درخشش اولیه ماندگار است؟ آیا فلاشینگ گالوانیزه پس از چند سال قرار گرفتن در معرض باد و باران و آفتاب، رنگ و روی خود را از دست میدهد؟ در این مقاله، به طور کامل به این موضوع میپردازیم و فرآیندهای شیمیایی پشت پرده این تغییر رنگ را بررسی میکنیم. همچنین به نکات مهم در هنگام نصب فلاشینگ نما و خرید آن میپردازیم تا بتوانید با دید باز، بهترین انتخاب را برای پروژههای خود در شهرهایی مانند تهران، اصفهان و شیراز داشته باشید.
چرا فلاشینگ گالوانیزه تغییر رنگ میدهد؟ دو دشمن اصلی: شوره سفید و زنگار قرمز
تغییر رنگ در ورقهای گالوانیزه یک پدیده کاملاً طبیعی و قابل پیشبینی است که در دو مرحله اصلی رخ میدهد:
۱. شوره سفید (White Rust):
این اولین و رایجترین نوع تغییر رنگ است. پوشش گالوانیزه در واقع لایهای از فلز “روی” (Zinc) است که برای محافظت از فولاد زیرین در برابر زنگزدگی، روی آن کشیده شده است. وقتی ورق گالوانیزه برای مدت طولانی در معرض رطوبت (باران، شبنم) و هوا (به خصوص کربن دیاکسید) قرار میگیرد، فلز روی به آرامی واکنش داده و “هیدروکسید کربنات روی” را تشکیل میدهد. این ترکیب، پودری سفید رنگ و گچی است که به سطح ورق میچسبد و ظاهر براق آن را به یک رنگ نقرهای مات و کدر تبدیل میکند. این پدیده، که به آن شوره یا زنگار سفید میگویند، در واقع نشانهی خوبی است! یعنی لایه روی در حال فداکاری و محافظت از فولاد است. این موضوع به خودی خود باعث ضعف سازهای نمیشود اما ظاهر نما را تغییر میدهد.
۲. زنگار قرمز (Red Rust):
این پدیده زمانی رخ میدهد که پوشش گالوانیزه (لایه روی) به دلایلی مانند خراشیدگی عمیق حین نصب، برشکاری نامناسب، یا تمام شدن لایه محافظ پس از سالهای بسیار طولانی، از بین برود. در این حالت، فولاد زیرین مستقیماً با اکسیژن و رطوبت تماس پیدا کرده و فرآیند اکسیداسیون (زنگزدگی) آغاز میشود. نتیجه، ظهور لکههای قهوهای-قرمز رنگ آشنای زنگ آهن است. این نوع تغییر رنگ نشاندهنده شروع خوردگی و ضعف ساختاری قطعه است و باید جدی گرفته شود.
برای پروژههای بزرگ ساختمانی، همیشه استعلام قیمت از چند مرکز فروش معتبر و دریافت پیش فاکتور آنلاین ضروری است. این کار به شما کمک میکند تا قیمت کارخانه را با قیمت رقابتی سایر فروشندگان مقایسه کرده و در نهایت خرید عمده خود را با قیمت مناسب انجام دهید.
به گفته مهندس علی اکبری، مشاور فنی در یک شرکت بازرگانی آهن معتبر، “بسیاری از مشتریان وقتی شوره سفید را روی فلاشینگ میبینند، نگران کیفیت ورق میشوند. ما همیشه توضیح میدهیم که این یک واکنش طبیعی و حتی مطلوب برای محافظت از فولاد است. مشکل اصلی زمانی شروع میشود که به دلیل خدمات خمکاری غیراصولی یا حمل و نقل نادرست، لایه روی آسیب ببیند. ما همیشه توصیه میکنیم ورقهایی با پوشش روی (Zinc Coating) بالاتر تهیه کنند، حتی اگر قیمت امروز آنها کمی بیشتر باشد. این هزینه اضافی در برابر عمر چند ده ساله سازه، کاملاً قابل توجیه است.”
آقا! این ورقای شما چرا سفیدک زده؟
گوش کنید ببینید چی میگم. یه بنده خدایی زنگ زده بود دفتر ما در کرج داد و بیداد که این ورقهایی که دادید همش تقلبیه و سفیدک زده. بهش گفتم قربونت برم اون سفیدک نیست، اون “پتینه” محافظ خود ورقه. عین آدم که پیر میشه موهاش سفید میشه، اینم داره از خودش دفاع میکنه. ورق گالوانیزه خوب همینه، اولش براقه بعد یه کم مات و سفید میشه. این یعنی داره کارشو درست انجام میده. اگه دیدی یه ورق گالوانیزه بعد از ۵ سال زیر بارون رشت هنوز مثل روز اول برق میزد، اونوقط باید شک کنی که اصلاً روش “روی” کافی داره یا نه! پس الکی حساس نباشید رو این موضوع.
عوامل تاثیرگذار بر سرعت تغییر رنگ فلاشینگ گالوانیزه
سرعت و شدت تغییر رنگ فلاشینگ گالوانیزه به عوامل متعددی بستگی دارد. برخی از این عوامل عبارتند از:
- ضخامت پوشش روی (Zinc Coating): مهمترین عامل! هرچه ضخامت لایه روی بیشتر باشد (که با واحد گرم بر متر مربع سنجیده میشود)، فلاشینگ دیرتر دچار شوره سفید و خیلی خیلی دیرتر به مرحله زنگار قرمز میرسد.
- میزان رطوبت و آلودگی هوا: در مناطق مرطوب و ساحلی (مانند شمال کشور) یا شهرهای صنعتی با بارانهای اسیدی، واکنش شیمیایی سریعتر رخ میدهد و تغییر رنگ زودتر اتفاق میافتد.
- کیفیت نصب: خراشهای عمیق در حین نصب فلاشینگ نما میتواند پوشش محافظ را از بین ببرد و فولاد را مستقیماً در معرض خوردگی قرار دهد. استفاده از پیچهای نامناسب هم میتواند نقطه ضعف ایجاد کنند.
- نحوه انبارداری: ورقهای گالوانیزه اگر به صورت فشرده و خیس روی هم انبار شوند، به دلیل عدم گردش هوا، به سرعت دچار پدیده “شوره انبارداری” یا “Storage Stain” میشوند که بسیار شدیدتر از شوره سفید معمولی است. این قضیه باید توسط تامین کننده به دقت رعایت شود.
برای محاسبه تقریبی طول عمر پوشش گالوانیزه در شرایط مختلف، متخصصان از فرمولهای پیچیدهای استفاده میکنند، اما یک فرمول خطی ساده شده برای درک موضوع به این صورت است:
عمر پوشش(سال) ضخامت پوشش روی (میکرون) نرخ خوردگی سالانه (میکرون/سال) عمر پوشش (سال) {ضخامت پوشش روی (میکرون)}{نرخ خوردگی سالانه (میکرون/سال)} عمرپوشش (سال) نرخ خوردگی سالانه (میکرون سال ) ضخامت پوشش روی (میکرون)
برای مثال، یک پوشش ۸۰ میکرونی در یک محیط روستایی با نرخ خوردگی ۱ میکرون در سال، حدود ۸۰ سال عمر میکند، اما همین پوشش در یک محیط صنعتی خورنده با نرخ خوردگی ۸ میکرون در سال، تنها ۱۰ سال دوام خواهد آورد. این نشون میده که محیت زیست چقدر روی دوام مصالح تاثیر گذاره.
نتیجهگیری: تغییر رنگ طبیعی است، خوردگی نه!
در پایان، باید بگوییم که تغییر رنگ فلاشینگ گالوانیزه از براق به مات (شوره سفید) یک فرآیند طبیعی، قابل انتظار و حتی نشانهای از عملکرد صحیح لایه محافظ روی است. این موضوع نباید باعث نگرانی شما شود. اما ظهور زنگار قرمز یک هشدار جدی است که نشان میدهد لایه محافظ از بین رفته و فولاد در حال تخریب است. برای به تاخیر انداختن این فرآیند، هنگام خرید به سراغ برند معتبر با پوشش روی بالا بروید، از یک تیم نصب حرفهای استفاده کنید و مطمئن شوید که خدمات برشکاری و خمکاری به صورت اصولی انجام میشود تا از ایجاد خراشهای عمیق جلوگیری گردد. این دقت در انتخاب و نصب، تضمینکننده عمر طولانی و ظاهر مطلوب نمای ساختمان شما برای سالهای متمادی خواهد بود.
منبع علمی:
- ASTM A653 / A653M – Standard Specification for Steel Sheet, Zinc-Coated (Galvanized) or Zinc-Iron Alloy-Coated (Galvannealed) by the Hot-Dip Process. این استاندارد بینالمللی که توسط انجمن مواد و آزمون آمریکا (ASTM) تدوین شده، به طور کامل مشخصات فنی ورقهای فولادی با پوشش گالوانیزه گرم را تعریف میکند. در بخشهایی از این استاندارد به انواع پوششها، ضخامتهای مختلف آنها (Coating Weight)، و پدیدههایی مانند “Wet Storage Stain” (شوره ناشی از انبارداری مرطوب) که همان شوره سفید است، اشاره میشود. این منبع به عنوان یک مرجع کلیدی برای تولیدکنندگان و خریداران ورق گالوانیزه، تفاوت بین تغییرات سطحی قابل قبول و عیوب منجر به رد محصول را تشریح میکند