ورقهای سینوسی یا کرکرهای، به عنوان یکی از اقتصادیترین و پرکاربردترین انواع ورق شیروانی، پوشش اصلی سقف هزاران سوله صنعتی در تهران، ویلا در چالوس و سایبان در سراسر کشور را تشکیل میدهند. این ورقها به صورت صاف و در طولهای مختلف عرضه میشوند. اما سوالی که برای بسیاری از پیمانکاران و سازندگان پیش میآید این است که برای پوشش تاج سقف (تیزه)، گوشهها و آبروها که نیاز به زاویه دارند، چه باید کرد؟ آیا این ورقهای موجدار را میتوان خم کرد؟
این مقاله به طور جامع به این پرسش فنی پاسخ میدهد، روشهای صحیح خمکاری، محدودیتها و هزینههای مرتبط با آن را بررسی میکند تا در تامین مصالح پروژه خود هوشمندانهتر عمل کنید.
آیا ورق سینوسی خم میشود؟
بله، ورق سینوسی را میتوان خم کرد، اما با محدودیتهای مهم. خمکاری این ورقها فقط در یک جهت، یعنی عمود بر راستای موجها (کنگرهها)، امکانپذیر است. این نوع خم برای ساخت قطعاتی مانند تیزه یا کلاهک سقفهای دوشیب و نبشیهای پوششی استفاده میشود. خم کردن ورق در راستای موازی با موجها عملاً غیرممکن و غیراصولی است.
چرا خمکاری ورق کرکرهای یک نیاز اساسی در نصب است؟
یک سقف شیروانی حرفهای و آببند، فقط از ورقهای صاف تشکیل نشده است. برای اینکه سقف شما ظاهری زیبا داشته باشد و از نفوذ آب باران و برف به طور کامل جلوگیری کند، به قطعات مکمل زاویهدار نیاز دارید که از خم کردن خود ورقها ساخته میشوند:
- تیزه (Ridge Cap): مهمترین قطعهای که در بالاترین نقطه تلاقی دو شیب سقف نصب میشود تا این درز حیاتی را بپوشاند.
- نبشی یا فلاشینگ کنج (Corner Flashing): برای پوشاندن گوشههای خارجی یا داخلی دیوارها و اتصال سقف به دیوار استفاده میشود.
- آبرو (Gutter): در برخی طراحیهای خاص، لبههای ورق را برای هدایت آب باران خم میکنند.
این قطعات باید دقیقاً با همان رنگ و جنس ورق اصلی ساخته شوند تا همخوانی کامل داشته باشند. ورقها را خم میکنند با دستگاههای مخصوص.
چگونه ورق سینوسی را به درستی خم کنیم؟ خدمات خمکاری
خم کردن ورق سینوسی یک کار کارگاهی است و با ابزار دستی در محل پروژه امکانپذیر نیست. این فرآیند توسط دستگاههای پرس بریک (Press Brake) انجام میشود. ورق صاف (قبل از فرمدهی سینوسی) یا حتی خود ورق فرمداده شده را زیر دستگاه قرار میدهند و با فشار یک تیغه یا سنبه، زاویه مورد نظر را ایجاد میکنند.
نکات مهم در خمکاری:
- جهت خم: همانطور که گفته شد، خم فقط عمود بر موجها زده میشود.
- ضخامت ورق: ورقهای نازکتر (تا ۰.۶ میلیمتر) راحتتر و با ریسک کمتری خم میشوند. ورقهای ضخیمتر ممکن است در محل خم دچار ترکخوردگی پوشش رنگ یا گالوانیزه شوند.
- شعاع خم: هرچه شعاع خم (گوشه خم) تیزتر باشد، احتمال آسیب به پوشش ورق بیشتر است. یک خم نرم با شعاع مناسب، ضمانت کیفیت کار را بالاتر میبرد.
به گفته مهندس رضایی، مدیر یک کارگاه صنعتی در شهرک صنعتی شمسآباد: “بزرگترین اشتباهی که بعضیها میکنند این است که سعی میکنند با پتک و گیره ورق را در محل پروژه خم کنند. این کار نه تنها ظاهر کار را خراب میکند، بلکه لایه محافظ گالوانیزه و رنگ را از بین میبرد و همان نقطه اولین جایی خواهد بود که در کمتر از یک سال زنگ میزند. برای اینکار مهمه که از دستگاه مخصوص استفاده بشه. ما همیشه به مشتریان مشاوره فنی میدهیم که خمکاری را به کارگاه بسپارند.”
دو کلوم حرف راست و بازاری!
آقا سقف رو زدی تموم شد؟ دمت گرم. حالا موندی سر تیزه و کنجهاش؟ غصه نداره که! فکر نکن باید یه ورق دیگه بخری. از همون جنسی که کار کردی، یه تیکه ورق صاف بده به ما، هر مدلی بخوای برات خم میزنیم میدیم خدمتت. زاویه ۹۰ درجه، ۱۲۰ درجه، هرچی عشقت کشید. قیمت کارخانه حساب میکنیم باهات راه بیایم. هزینه تمام شده کل سقفت با این تیکههای خم شده، هم خوشگلتر درمیاد هم آببندی کامل میشه. دیگه چی میخوای؟ یه تلفن بزن، پیش فاکتور آنلاین رو برات ردیف میکنیم، فردا بیا بارتو ببر.
هزینه و فرمول محاسبه خمکاری
معمولاً کارگاهها هزینه خدمات خمکاری را بر اساس طول خم محاسبه میکنند. این هزینه جدا از قیمت خود ورق است. برای برآورد آن میتوانید از فرمول زیر استفاده کنید:
هزینه نهایی خمکاری=(طول کل خمها به متر×نرخ هر مترخمکاری)+هزینه ورق مصرفی هزینه نهایی خمکاری = (طول کل خمها به متر نرخ هر متر خمکاری) + هزینه ورق مصرفی
برای مثال، اگر برای سقف خود به ۱۰ متر تیزه نیاز دارید و هر تیزه نیاز به یک خط خم دارد، و نرخ هر متر خمکاری X تومان باشد، هزینه خمکاری شما برابر با ۱۰×X10 \times X خواهد بود. این مبلغ باید به قیمت ورق اضافه شود. دریافت لیست قیمت از چند کارگاه در اصفهان یا تهران میتواند به شما در انتخاب بهترین گزینه کمک کند.
نتیجهگیری نهایی
خم کردن ورق سینوسی نه تنها یک امکان، بلکه یک ضرورت برای اجرای صحیح و کامل سقفهای شیروانی است. این کار، که باید توسط دستگاههای تخصصی و در کارگاه انجام شود، به شما اجازه میدهد تا تمام زوایا، گوشهها و نقاط حساس سقف را به طور کامل پوشش داده و از نفوذ آب جلوگیری کنید. هرچند این فرآیند هزینه جداگانهای دارد، اما سرمایهگذاری برای دوام، زیبایی و آببندی صددرصدی سازه شما محسوب میشود. همیشه قبل از سفارش، مشخصات فنی دقیق خمهای مورد نیاز خود را به کارگاه ارائه دهید تا از نتیجه نهایی رضایت کامل داشته باشید.
منبع علمی:
- استاندارد DIN EN 10346 – “محصولات فولادی تخت با پوشش گرم مداوم برای شکلدهی سرد – شرایط تحویل فنی”: این استاندارد اروپایی، خواص مکانیکی فولادهای گالوانیزه را مشخص میکند. در جداول این استاندارد، گریدهای مختلف فولاد بر اساس قابلیت شکلپذیری و خمکاری (Bending and Profiling Steels) طبقهبندی شدهاند. این منبع به وضوح نشان میدهد که ورقهای پایه مورد استفاده برای تولید ورق سینوسی، ذاتاً برای فرآیندهای خمکاری طراحی و تولید شدهاند، به شرطی که شعاع خم و روش اجرا اصولی باشد.