دانستن وزن دقیق ورق ذوزنقه‌ای یکی از مهم‌ترین اطلاعات فنی برای مهندسان، پیمانکاران و خریداران است. این پارامتر نه تنها در محاسبات سازه‌ای برای تعیین بارهای مرده اهمیت دارد، بلکه مستقیماً بر قیمت ورق ذوزنقه ای نیز تأثیرگذار است. از آنجایی که اکثر ورق‌های فولادی به صورت کیلویی به فروش می‌رسند، محاسبه وزن به شما کمک می‌کند تا هزینه تمام شده پروژه را به درستی برآورد کرده و از صحت بار خریداری شده اطمینان حاصل کنید.
به طور خلاصه، وزن هر متر مربع ورق ذوزنقه‌ای با ضخامت ۰.۵ میلی‌متر حدود ۴ کیلوگرم است. این عدد با تغییر ضخامت ورق، به صورت خطی تغییر می‌کند. برای مثال، وزن ورق با ضخامت ۰.۶ میلی‌متر حدود ۴.۸ کیلوگرم و با ضخامت ۰.۴ میلی‌متر حدود ۳.۲ کیلوگرم بر متر مربع خواهد بود.
چرا دانستن وزن ورق ذوزنقه‌ای اینقدر مهم است؟
اهمیت این موضوع از دو جنبه قابل بررسی است: فنی و اقتصادی.
- جنبه فنی: مهندس طراح سازه برای محاسبه بارهای وارد بر اسکلت ساختمان یا سوله، نیاز به وزن دقیق پوشش سقف و دیوار دارد. این عدد (که به عنوان بار مرده شناخته می‌شود) در طراحی تیرها، ستون‌ها و فونداسیون نقش کلیدی ایفا می‌کند.
- جنبه اقتصادی: قیمت ورق ذوزنقه ای معمولاً بر اساس وزن آن اعلام می‌شود. وقتی شما از یک تامین کننده در بازار آهن شادآباد یک پیش فاکتور آنلاین دریافت می‌کنید، قیمت نهایی بر اساس حاصل‌ضرب وزن کل سفارش شما در قیمت هر کیلوگرم محاسبه می‌شود. بنابراین، دانستن وزن دقیق به شما کمک می‌کند:
- بودجه پروژه را با دقت بیشتری در مرحله برآورد هزینه ساخت تخمین بزنید.
- هنگام تحویل بار در محل پروژه (مثلاً در کرج یا پرند)، با وزن کردن باسکول، از صحت تناژ ارسالی مطمئن شوید.
- لیست قیمت فروشندگان مختلف را که ممکن است بر اساس واحد متر یا کیلوگرم قیمت دهند، با یکدیگر مقایسه کنید.
داداش این وزنا رو چجوری حساب کتاب می‌کنن؟
ببین رفیق، قضیه پیچیده نیست. وزن ورق فولادی صاف رو بلدی حساب کنی؟ اینم همونه! ورق ذوزنقه همون ورق صافه که با دستگاه بهش شکل دادن. پس وزنش فرقی نکرده. فقط مساحتش کمتر شده. یعنی یه ورق صاف به عرض ۱.۲۵ متر وقتی فرم ذوزنقه می‌گیره، عرض مفیدش میشه حدود ۱ متر. پس وزنش همون وزن ورق ۱.۲۵ متریه. یه فرمول ساده داره که پایین‌تر گفتم. فقط حواست باشه، بعضی فروشنده‌ها تو تهران یا اصفهان ممکنه ضخامت اسمی رو بهت بگن ولی ورق تحویلی یه کم نازک‌تر باشه. به این میگن تلرانس. موقع خرید عمده حتماً از یه فروشنده منصف با ضمانت کیفیت خرید کن که سرت کلاه نره. وزن دقیق برای محاسبه هزینه ها مهمه مخصوصا وقتی قیمت ها نوسان داره.
فرمول دقیق محاسبه وزن ورق ذوزنقه‌ای
برای محاسبه وزن ورق ذوزنقه‌ای، از فرمول استاندارد محاسبه وزن ورق‌های فولادی استفاده می‌کنیم. نکته مهم این است که محاسبات باید بر اساس عرض ورق خام (قبل از فرمینگ) انجام شود، نه عرض مفید آن.
فرمول محاسبه وزن یک متر طول از ورق (قبل از فرمینگ):
وزن هر متر طول (کیلوگرم)=طول (متر)×عرض ورق خام (متر)×ضخامت (میلی‌متر)×۷.۸۵وزن هر متر طول (کیلوگرم) = طول (متر) عرض ورق خام (متر) ضخامت (میلی‌متر) ۷.۸۵وزن هر متر طول (کیلوگرم)=طول (متر)×عرض ورق خام (متر)×ضخامت (میلی‌متر)×۷.۸۵
- طول: در اینجا ۱ متر در نظر گرفته می‌شود.
- عرض ورق خام: معمولاً ورق‌های ورودی به دستگاه فرمینگ، عرض ۱۰۰ سانتی‌متر (۱ متر) یا ۱۲۵ سانتی‌متر (۱.۲۵ متر) دارند.
- ضخامت: ضخامت ورق بر حسب میلی‌متر (مثلاً ۰.۵، ۰.۶ و…).
- ۷.۸۵: چگالی آهن یا وزن مخصوص فولاد بر حسب کیلوگرم بر دسی‌متر مکعب است که برای راحتی در این فرمول استفاده می‌شود.
مثال کاربردی:
بیایید وزن یک متر مربع از ورقی که با رول عرض ۱۲۵ سانتی‌متر و ضخامت ۰.۵ میلی‌متر تولید شده را محاسبه کنیم. این ورق پس از فرمینگ، عرض مفید حدوداً ۱۰۰ سانتی‌متر (۱ متر) خواهد داشت.
وزن (کیلوگرم)=۱(متر طول)×۱.۲۵(متر عرض خام)×۰.۵(میلی‌متر ضخامت)×۷.۸۵وزن (کیلوگرم) = 1 (متر طول) ۱.۲۵ (متر عرض خام) ۰.۵ (میلی‌متر ضخامت) ۷.۸۵ وزن (کیلوگرم)=۱(متر طول)×۱.۲۵(متر عرض خام)×۰.۵(میلی‌متر ضخامت)×۷.۸۵
وزن (کیلوگرم) ۴.۹ وزن (کیلوگرم) ۴.۹وزن (کیلوگرم) ۴.۹
بنابراین، هر متر طول از ورق ذوزنقه‌ای تولید شده از رول عرض ۱.۲۵ با ضخامت ۰.۵ میل، که عرض مفید ۱ متر را پوشش می‌دهد، حدود ۴.۹ کیلوگرم وزن دارد. پس وزن هر متر مربع مفید آن نیز همین مقدار است. این عدد برای محاسبات شما بسییار دقیق است.
جدول وزنی تقریبی ورق ذوزنقه‌ای
برای سهولت کار، در زیر یک جدول وزنی تقریبی برای ورق‌های ذوزنقه‌ای که از رول عرض ۱.۲۵ متر (عرض مفید ۱ متر) و عرض ۱ متر (عرض مفید ۰.۸ متر) تولید شده‌اند، آورده شده است. این اعداد به شما کمک می‌کند تا به سرعت وزن و قیمت مناسب را تخمین بزنید.
| ضخامت (میلی‌متر) | وزن هر متر مربع مفید (بر اساس رول ۱.۲۵ متری) | وزن هر متر مربع مفید (بر اساس رول ۱ متری) |
|---|---|---|
| ۰.۴ | ~ ۳.۹ کیلوگرم | ~ ۳.۱ کیلوگرم |
| ۰.۵ | ~ ۴.۹ کیلوگرم | ~ ۳.۹ کیلوگرم |
| ۰.۶ | ~ ۵.۹ کیلوگرم | ~ ۴.۷ کیلوگرم |
| ۰.۷ | ~ ۶.۹ کیلوگرم | ~ ۵.۵ کیلوگرم |
| ۰.۸ | ~ ۷.۸ کیلوگرم | ~ ۶.۳ کیلوگرم |
به نقل از یک مدیر بازرگانی در یک شرکت های بازرگانی آهن در مشهد: “بسیاری از مشتریان هنگام استعلام قیمت، فقط به قیمت هر متر ورق توجه می‌کنند و از تفاوت وزن ناشی از عرض رول خام غافل می‌شوند. ورقی که از رول عرض ۱ متر تولید شده، سبک‌تر و طبیعتاً ارزان‌تر از ورقی است که از رول ۱.۲۵ متر تولید شده، اما پوشش‌دهی کمتری هم دارد. ما همیشه به مشتریان مشاوره خرید کامل می‌دهیم تا با مقایسه وزن و عرض مفید، بهترین و اقتصادی‌ترین گزینه را برای پروژه خود در هر شهری، از بندرعباس گرفته تا تبریز، انتخاب کنند.”
قبل از ثبت سفارش نهایی، حتماً از فروشنده، آنالیز و مشخصات فنی دقیق ورق را درخواست کنید و مطمئن شوید که وزن اعلامی با محاسبات شما همخوانی دارد. این کار از بروز مشکلات در آینده جلوگیری می‌کند.
منبع علمی:
- American Society for Testing and Materials (ASTM). (2018). ASTM A792/A792M – Standard Specification for Steel Sheet, 55% Aluminum-Zinc Alloy-Coated by the Hot-Dip Process. ASTM International. (این استاندارد، مشخصات فنی ورق‌های فولادی با پوشش آلیاژی (شامل تلرانس‌های مجاز برای ضخامت و عرض) را تعریف می‌کند که مبنای اصلی برای محاسبات دقیق وزن و کنترل کیفیت محصول نهایی است.)