نصب صحیح ورق ذوزنقه‌ای، چه برای سقف سوله، چه برای دیوار یا حتی به عنوان حصار، مرحله‌ای حیاتی است که دوام، آب‌بندی و زیبایی نهایی پروژه را تضمین می‌کند. این فرآیند که در ظاهر ساده به نظر می‌رسد، دارای نکات فنی و ظرافت‌هایی است که عدم رعایت آن‌ها می‌تواند منجر به نشت آب، تغییر شکل ورق‌ها و تحمیل هزینه‌های سنگین تعمیر و نگهداری در آینده شود. بنابراین، آشنایی با اصول نصب، چه برای کارفرمایان و چه برای مجریان، امری ضروری است.
به طور خلاصه، نصب ورق ذوزنقه‌ای شامل چهار مرحله اصلی است: زیرسازی دقیق (نصب پرلین‌ها)، قرار دادن اولین ورق و تراز کردن آن، همپوشانی (اورلپ) ورق‌های بعدی، و در نهایت، پیچ کردن ورق‌ها به زیرسازی با استفاده از پیچ‌های سرمته واشردار.
پیش‌نیازها و ابزار مورد نیاز قبل از شروع
قبل از اینکه دست به کار شوید، باید مطمئن شوید که همه چیز آماده است. یک آماده‌سازی خوب، نیمی از موفقیت در نصب است.
ابزارآلات:
دریل شارژی یا برقی (ترجیحاً با قابلیت تنظیم گشتاور)
متر فلزی بلند و گونیا
قیچی ورق‌بر یا مینی‌فرز با صفحه برش استیل (استفاده از فرز به دلیل از بین بردن پوشش گالوانیزه در لبه‌ها توصیه نمی‌شود اما رایج است)
ریسمان رنگی (چاک لاین) برای مشخص کردن خطوط تراز
پیچ‌بند سرمته مخصوص
تجهیزات ایمنی فردی (دستکش، عینک و کفش ایمنی)
مصالح:
ورق ذوزنقه رنگی یا گالوانیزه با ضخامت مناسب
پیچ سرمته واشردار گالوانیزه (طول پیچ باید به اندازه‌ای باشد که حداقل ۳ سانتی‌متر در پرلین نفوذ کند)
نوارهای آب‌بندی (در صورت نیاز برای همپوشانی‌های طولی)
تیزه‌ها (کلاهک‌ها) برای پوشش خط‌الرأس و آبروهای لندنی یا جعبه‌ای برای کناره‌ها
هنگام خرید عمده ورق، حتماً از یک فروشگاه معتبر استعلام بگیرید و مشخصات فنی مورد نیاز پروژه خود را به فروشنده اعلام کنید. دریافت پیش فاکتور آنلاین به شما کمک می‌کند تا هزینه تمام شده را با دقت بیشتری برآورد هزینه ساخت کنید.
آقا اصلاً داستان این نصبا چیه؟ سخت نگیر!
جونم برات بگه که نصب این ورقا کار حضرت فیل نیست. فقط چندتا نکته ریز داره که باید حواست بهشون باشه. اول از همه، اون زیرسازی که ورق قراره روش بشینه، باید صاف و تراز باشه. اگه نباشه، هر کاری کنی ورق‌ها کج و کوله وایمیسن و بعداً آب از همه جاش چکه می‌کنه. بعدش که ورق اول رو گذاشتی، شاقولش کن که صاف باشه. ورق‌های بعدی رو هم یکی یه لبه (یک گام) بنداز روی قبلی. مهمترین قسمت کار بستن پیچ‌هاست. پیچ‌ها رو باید بزنی رو اون قسمت‌های برجسته ورق، نه تو شکمش! اگه بزنی تو اون گودی‌ها، آب بارون همونجا جمع میشه و میره زیر کار. این نکته خیلی مهمه که پیچ ها رو درست ببندی. یه سری از نصابا اینارو اصلا رعایت نمیکنن. همین! فقط یادت باشه از تامین کننده معتبر تو تهران یا اصفهان جنس بخری که ضخامت واقعیش درست باشه و رنگش نپره.
مراحل گام به گام نصب ورق ذوزنقه‌ای
مرحله اول: بررسی و آماده‌سازی زیرسازی (پرلین‌ها)
زیرسازی، اسکلتی است که ورق‌ها روی آن سوار می‌شوند.
- تراز بودن: با استفاده از شلنگ تراز یا تراز لیزری، از هم‌سطح بودن تمام پرلین‌ها (تیرهای افقی) اطمینان حاصل کنید.
- فاصله استاندارد: فاصله پرلین‌ها باید طبق نقشه اجرایی و متناسب با ضخامت ورق باشد.
- صاف بودن: هیچ پرلینی نباید تاب داشته باشد یا دچار اعوجاج باشد.
مرحله دوم: نصب اولین ورق
نصب صحیح اولین ورق، مسیر نصب بقیه ورق‌ها را مشخص می‌کند.
- کار را معمولاً از سمتی شروع می‌کنند که در خلاف جهت باد غالب منطقه باشد. این کار باعث می‌شود باد زیر لبه همپوشانی نیفتد.
- اولین ورق را روی پرلین‌ها قرار دهید. از لبه سقف (پیشانی) حدود ۵ تا ۱۰ سانتی‌متر کنسول (بیرون‌زدگی) در نظر بگیرید تا آب به خوبی به داخل آبرو هدایت شود.
- ورق را با استفاده از گونیا یا با اندازه‌گیری فاصله آن تا دو انتهای سازه، کاملاً تراز و قائم کنید.
- پس از اطمینان از تراز بودن، آن را با چند پیچ در جای خود موقتاً محکم کنید.
مرحله سوم: همپوشانی (اورلپ) و نصب ورق‌های بعدی
ورق‌ها برای ایجاد یک سطح یکپارچه و آب‌بند، باید روی هم قرار بگیرند.
- همپوشانی عرضی: هر ورق جدید باید به اندازه یک گام (یک موج کامل) روی لبه ورق قبلی قرار گیرد. این کار بسییار حیاتی است.
- همپوشانی طولی: اگر طول سقف بیشتر از طول یک شاخه ورق باشد، ورق‌های بالایی باید حداقل ۱۵ تا ۲۰ سانتی‌متر روی ورق‌های پایینی همپوشانی داشته باشند. برای آب‌بندی بهتر در این قسمت می‌توان از چسب‌های ماستیک یا نوارهای بوتیل استفاده کرد.
به گفته یکی از پیمانکاران باتجربه در زمینه سوله‌سازی در شهرک‌های صنعتی اطراف کرج: “بزرگترین اشتباهی که دیده‌ام، صرفه‌جویی در خرید پیچ و بستن پیچ‌ها در محل اشتباه است. پیچ همیشه باید در قله موج ورق ذوزنقه‌ای بسته شود، نه در دره آن. وقتی پیچ در دره بسته می‌شود، آب باران مستقیماً روی واشر جمع شده و به مرور زمان باعث پوسیدگی و نفوذ آب می‌شود. ما همیشه برای پروژه‌ها از برند معتبر پیچ و ورق استفاده می‌کنیم و حتی اگر قیمت مناسب‌تری پیدا کنیم، کیفیت را فدای ارزانترین قیمت نمی‌کنیم.”
مرحله چهارم: پیچ کردن نهایی
این مرحله تثبیت نهایی ورق‌هاست.
- محل پیچ: پیچ‌ها باید همیشه روی قله موج (قسمت برجسته) ورق بسته شوند.
- تعداد پیچ: به طور استاندارد در هر متر مربع حداقل ۴ تا ۵ پیچ استفاده می‌شود. در لبه‌های کار و در محل همپوشانی‌ها، تعداد پیچ‌ها را افزایش دهید.
- نحوه بستن: از دریل با گشتاور مناسب استفاده کنید. پیچ نباید آنقدر سفت شود که واشر پلاستیکی آن له شود و نه آنقدر شل باشد که آب‌بندی نکند. واشر باید به آرامی روی سطح ورق بنشیند.
محاسبه تعداد پیچ مورد نیاز (فرمول خطی):
تعداد پیچ (مساحت کل سقف به متر مربع)×۵تعداد پیچ (مساحت کل سقف به متر مربع) ۵
برای مثال، برای یک سقف ۲۰۰ متر مربعی، شما به حدود ۱۰۰۰ عدد پیچ نیاز خواهید داشت. همیشه ۱۰% بیشتر برای اطمینان تهیه کنید. این محاسبه برای برآورد هزینه ساخت و تامین مصالح پروژه بسیار کاربردی است. اگر نیاز به ارسال به شهرستان مانند مشهد یا تبریز دارید، حتماً هزینه حمل را در محاسبات خود لحاظ کنید.
منبع علمی:
- Metal Building Manufacturers Association (MBMA). (2021). Metal Roofing Systems Design Manual. MBMA. (این راهنما به عنوان یک مرجع معتبر در صنعت ساختمان‌های فلزی، جزئیات دقیقی در مورد استانداردها، روش‌های نصب، جزئیات آب‌بندی و الزامات عملکردی برای سیستم‌های سقف فلزی از جمله ورق‌های ذوزنقه‌ای ارائه می‌دهد.)