انتخاب ضخامت صحیح ورق ذوزنقه‌ای برای پوشش سقف و دیوار سوله، یکی از کلیدی‌ترین تصمیمات در فرآیند سوله‌سازی است که مستقیماً بر استحکام سازه، ایمنی و هزینه تمام شده پروژه تأثیر می‌گذارد. یک انتخاب بیش از حد ضعیف می‌تواند منجر به دفرمه شدن ورق، نشت آب و حتی فروریختن سقف تحت بارهای سنگین شود و یک انتخاب بیش از حد محافظه‌کارانه و ضخیم، هزینه‌های غیرضروری را به پروژه تحمیل می‌کند. بنابراین، یافتن نقطه تعادل بین مقاومت فنی و توجیه اقتصادی، هنر یک مدیر پروژه و پیمانکار حرفه‌ای است.
به طور خلاصه، ضخامت مناسب ورق ذوزنقه‌ای برای سقف سوله معمولاً بین ۰.۵ تا ۰.۷ میلی‌متر و برای دیوار سوله بین ۰.۴ تا ۰.۵ میلی‌متر است. انتخاب دقیق‌تر به عواملی نظیر فاصله پرلین‌ها، میزان بارش برف و سرعت باد در منطقه بستگی دارد.
چرا انتخاب ضخامت انقدر مهم است؟
ورق ذوزنقه‌ای، به عنوان یکی از اصلی‌ترین مصالح اسکلت فلزی سبک، وظیفه انتقال بارهای وارده (مانند وزن برف، فشار باد و وزن خود ورق) به زیرسازی یا همان پرلین‌ها (Z) را بر عهده دارد. ضخامت ورق، مستقیماً با موارد زیر در ارتباط است:
- مقاومت خمشی: ورق‌های ضخیم‌تر، مقاومت بیشتری در برابر خم شدن و تغییر شکل از خود نشان می‌دهند.
- بارپذیری: توانایی تحمل وزن برف و مقاومت در برابر نیروی مکش یا فشار باد، با افزایش ضخامت بیشتر می‌شود.
- طول عمر: ورق‌های ضخیم‌تر مقاومت فیزیکی بیشتری در برابر ضربه، تگرگ و آسیب‌های احتمالی حین نصب دارند.
- قیمت: ضخامت، یکی از فاکتورهای اصلی تعیین‌کننده قیمت روز ورق است. هرچه ورق ضخیم‌تر باشد، وزن آن بیشتر و در نتیجه قیمت آن بالاتر خواهد بود.
عوامل کلیدی در تعیین ضخامت ورق سوله
انتخاب ضخامت یک نسخه واحد برای تمام سوله‌ها نیست. برای یک انتخاب صحیح، باید فاکتورهای زیر را به دقت بررسی کنید. توجه به این موارد به شما کمک می‌کند تا بهترین گزینه را از بین انواع ورق ذوزنقه موجود در بازار انتخاب نمایید.
۱. فاصله پرلین‌ها (تیرهای فرعی سقف): این مهم‌ترین عامل است. هرچه فاصله بین پرلین‌ها (تیرهایی که ورق روی آنها پیچ می‌شود) بیشتر باشد، ورق باید توانایی پوشش دهانه بزرگ‌تری را داشته باشد و در نتیجه به ضخامت بیشتری نیاز دارد تا دچار شکم‌دادگی و تغییر شکل نشود. این موضوع رو همه مهندسا تایید میکنن.
۲. بار برف منطقه‌ای: میزان بارش برف در منطقه احداث سوله، یک فاکتور حیاتی است. برای مثال، سوله‌ای در اردبیل یا تبریز به ورق ضخیم‌تری برای سقف نیاز دارد تا سوله‌ای مشابه در بندرعباس. آیین‌نامه‌های ساختمانی، بار برف طراحی را برای شهرهای مختلف مشخص کرده‌اند.
۳. نیروی باد: در مناطق بادخیز، نیروی مکش باد می‌تواند باعث کنده شدن ورق‌ها شود. ورق‌های ضخیم‌تر و استفاده از تعداد پیچ مناسب، مقاومت سازه را در برابر باد افزایش می‌دهد.
۴. کاربری سوله: برای سوله‌هایی که نیاز به جرثقیل سقفی دارند یا لرزش‌های داخلی در آنها زیاد است، استفاده از ورق ضخیم‌تر برای افزایش صلبیت کلی سقف توصیه می‌شود.
حاجی قضیه چیه؟ چند میل بگیرم آخر؟
ببین داداش، این داستان ضخامت خیلی پیچیده نیست. اگه فاصله‌ی تیرهای سقفِت (همون پرلین‌ها) کمه، مثلاً حدود ۱ متر، یه ورق ۰.۵ میل کارت رو راه میندازه. اگه فاصله‌ها زیادتر شد، مثلاً رفت بالای ۱.۵ متر، یا تو یه شهر برف‌خیز مثل ارومیه داری سوله می‌سازی، برو سراغ ۰.۶ یا حتی ۰.۷ میل که خیالت راحت باشه. برای دیوار هم که فشار خاصی روش نیست، همون ۰.۴ یا ۰.۵ کافیه و پول اضافه نده. فقط حواست باشه از یه فروشنده منصف تو بازار آهن شادآباد جنس بخری که ضخامت واقعی بهت بده. بعضی‌ها تو برگه آنالیز یه چیز می‌نویسن، ولی جنسی که تحویل میدن چیز دیگه‌ایه!
به گفته یکی از مهندسین ناظر باسابقه در شهرک‌های صنعتی اطراف تهران: “ما در اکثر پروژه‌های سوله، برای سقف از ورق گالوانیزه رنگی با ضخامت ۰.۵ میلی‌متر استفاده می‌کنیم، به شرطی که فاصله پرلین‌ها از ۱.۳۰ متر تجاوز نکند. برای دیوارها نیز ضخامت ۰.۴ میلی‌متر کاملاً کافی و بهینه است. انتخاب ضخامت‌های بالاتر، مگر در موارد خاص مثل دهانه‌های خیلی بزرگ یا مناطق با بار برف استثنایی، توجیح اقتصادی ندارد و فقط برآورد هزینه ساخت را بالا می‌برد. مهم‌تر از ضخامت، کیفیت پوشش گالوانیزه و رنگ و همچنین استفاده از پیچ‌های واشردار استاندارد است.”
راهنمای عملی انتخاب ضخامت
- ضخامت ۰.۴ میلی‌متر: مناسب برای دیوار سوله‌ها در اکثر مناطق. همچنین برای سقف سازه‌های بسیار سبک و موقت مانند سایبان‌ها با زیرسازی متراکم نیز قابل استفاده است.
- ضخامت ۰.۵ میلی‌متر: رایج‌ترین و بهینه‌ترین ضخامت برای سقف اکثر سوله‌های صنعتی و انبارها در مناطق با آب و هوای معتدل و بار برف معمولی (مانند کرج، قزوین و…) است.
- ضخامت ۰.۶ میلی‌متر: برای سقف سوله‌ها با فاصله پرلین زیاد (بیش از ۱.۵ متر) یا در مناطقی با بار برف نسبتاً سنگین توصیه می‌شود. این ضخامت یک گزینه بسیار مطمعن و ایمن است.
- ضخامت ۰.۷ میلی‌متر: برای پروژه‌های خاص، مناطق بسیار برف‌گیر (مناطق کوهستانی) و سازه‌هایی که نیاز به حداکثر استحکام و بارپذیری دارند، استفاده می‌شود.
قبل از خرید عمده، حتماً با مهندس طراح سازه خود مشورت کنید و مشخصات فنی پروژه را در اختیار تامین کننده قرار دهید تا بتوانید مشاوره خرید دقیقی دریافت کنید. برای اطلاع از قیمت لحظه ای و دریافت پیش فاکتور آنلاین، می‌توانید با شرکت های بازرگانی آهن معتبر تماس بگیرید.
منبع علمی:
- North American Specification for the Design of Cold-Formed Steel Structural Members (AISI S100-16). American Iron and Steel Institute. (این استاندارد، که مبنای بسیاری از آیین‌نامه‌های طراحی در جهان است، روابط و فرمول‌های دقیقی برای محاسبه ظرفیت باربری ورق‌های فولادی سردنورد شده مانند ورق ذوزنقه‌ای بر اساس ضخامت، شکل پروفیل و فاصله تکیه‌گاه‌ها ارائه می‌دهد.)